تاکنون 5 گونه زنبور عسل شناخته شده اند که عبارتند از:

1- زنبور عسل معمولی یا اروپایی(Apis mellifera  )

2- زنبور عسل شرقی یا هندی (Apis cerana  )

3- زنبور عسل بزرگ (Apis dorsata  )

4-زنبور عسل کوچک(Apis florea  )

5-زنبور عسل کوچولو(Apis andreniformis  ) که اخیرا در چین شناخته شده و از نظر شکل شناسی با A.florea   تفاوت دارد.

زنبور عسل معمولی یا اروپایی مهمترین گونه شناسایی شده زنبور عسل است که عمده مباحث مربوط به پرورش زنبور عسل مربوط به همین گونه است.

گونه اروپایی و هندی می توانند درون کندو زندگی کرده و از نظر اقتصادی برای انسان حائز اهمیتند ولی سه گونه بعدی به صورت آزاد در طبیعت زندگی کرده و قادر به زندگی درون کندو نیستند.

در زیر پنج نژاد معروف از گونه زنبورعسل معمولی یا اروپایی که شهرت جهانی دارند معرفی شده اند.

1- زنبورعسل سیاه (A.m.mellifera  )  

این زنبور در تمام قاره اروپا، کوههای آلپ و روسیه مرکزی وجود دارند.افراد این نژاد در زنبورهایی درشت و سیاه رنگند. رشد جمعیت این نژاد در بهار کند بوده ولی در اواخر تابستان و اوائل زمستان، کلنی به بیشترین رشد خود می رسد که در آن زمان دیگر در طبیعت گلی وجود ندارد(عیب این نژاد) این زنبور نسبت به امراض زنبور و پروانه موم خوار حساسند. تنها مزیت این نژاد این است که شرایط زمستان را بخوبی تحمل می کنند که آن هم با خوردن غذای زیاد توام است.

2- زنبور عسل ایتالیایی (A.m.ligustica  )

موطن اصلی آن ایتالیا بوده و از نر جثه کوچکتر و ظظریفتر از زنبورسیاه بوده و رنگ آن معمولا زرد مایل به قهوه ای است. این نژاد دارای خصوصیات رفتاری خوب ازجمله آرام بودن و تمایل کم به بچه دهی، تولید اندک بره موم، عسل آوری و رشد سریع کلنی در اوایل بهار است. از طرفی زمستان را بخوبی تحمل نکرده و حس غارت در آن قوی بوده و حس جهت یابی ضعیفی دارند و گاهی اشتباها به کندوی مجاور می روند.

3- زنبور قفقازی (A.m.caucasica  )   

این نژاد ساکن کوههای قفقاز در گرجستان بوده و دارای رنگ بدن خاکستری روشن است.زنبورهایی آرام هستند و کمتر نیش می زنند و تا اواسط تابستان جمعیتش به بیشترین حد می رسد. ویژگی مطلوب آن تمایل کم به بچه دهی است اما تولید زیاد بره موم در آنها و در نتیجه چسباندن کادرها به همدیگر، کار با آنها را مشکل می سازد. این نژاد به نوزما حساس بوده و از زمستان گذرانی خوبی برخوردار نیستند.

  4- زنبور عسل کارنیولان (A.m.carnica  )

در قسمت جنوبی کوههای آلپ و شمال بالکان و در دره دانوب پراکنده اند.از نظر اهری شبیه زنبوران ایتالیایی است و رنگ بدن قهوه ای مایل به خاکستری است. از ویژگی های مطلوب آن می توان به آرام بودن،کم بودن نیاز غذایی اشاره کرد. این نژاد کم بچه می دهند،غارت نمی کنند و عسل خوبی تولید می نمایند و نسبت به بیماری های زنبورعسل مقاومند.

5- زنبور عسل ایرانی(A.m.mede&persica  )

موطن اصلی آن ایران بوده و سه حلقه ول شکم آن سیاه و بقیه حلقه ها زرد مایل به قهوه ای است. در کتاب های زنبورداری از این زنبور بعنوان زنبور نیش زن یاد میشود.این نژاد از سایر نژادهای فوق قانع تر بوده و مصرف غذای آن در زمستان اندک است. بره موم زیادی مصرف می کند اما مقدار آن از نژاد قفقازی کمتر است.در مناطق سردسیر سرمای زمستان را بخوبی تحمل میکن و در اوایل بهار رشد آن خوب بوده و تا خردادماه به بیشترین مقدارش می رسد. از ویژگی های نامطلوب این نژاد می توان به تمایل آن به غارتگری و تولید بچه زیاد اشاره کرد.

کلزا:

رنگ گلها زرد یا سفید رنگ بوده و گرده حاوی 22 تا 25 درصد پروتئین زرد رنگ و میزان عسل تولیدی در هر هکتار 50 تا 100 کیلوگرم می باشد. عسل کلزا براحتی شکرک می زند. تاریخ گلدهی آن از اواخر فروردین ماه یا اوایل اردیبهشت ماه تا اواخر اردیبهشت ماه است.

شلغم ، شلغم سبز:

پروتئین گرده 22 تا 25 درصد و عسل تولیدی در هر هکتار 100 تا 500 کیلوگرم می باشد. گلدهی آن از اواسط اردیبهشت تا اواخر خرداد است. 

درخت پرتقال:

گلدهی آن از اوایل تا اواخر فروردین است.یک کلنی قوی می تواند ظرف مدت 10 روز 80 کیلوگرم عسل از یک باغ پرتقال جمع آوری کند. رنگ عسل این درخت زرد روشن و رنگ گرده آن آبی روشن است.

پنبه:

گل آن زرد روشن است و میزان عسل تولیدی در هکتار آن 100 تا 200 کیلوگرم است. زنبوران قادرند روزانه از هر هکتار 1 تا 5/2 کیلوگرم عسل جمع آوری کند.

آفتابگردان:

گل آن زرد رنگ و دارای عسلی خوش طعم ، مطبوع و زرد مایل به قهوه ای(کهربایی) و رنگ گرده آن کهربایی است.عسل آفتابگردان زودتر از سایر عسل ها شکرک می زند. تاریخ گلدهی این گیاه به آب و هوا ، تاریخ کاشت و رقم گیاه بستگی دارد؛ ولی بیشتر در ماههای خرداد و تیر است. با استقرار 15 کندو در وسط یک مزرعه به وسعت 20 هکتار 38 کیلوگرم عسل از هر کندو می توان برداشت نمود.

درخت سیب:

گلهای آن سفید ، صورتی یا قرمز لعلی است. میزان عسل تولیدی از هر هکتار 0 تا 50 کیلوگرم و دوره گلدهی آن 9 روز است. شهد سیب دارای 2/46 درصد قند است. تاریخ گلدهی فروردین تا خرداد ماه است. میزان شهد متوسط و میزان گرده آن بسیار زیاد است. رنگ عسل کهربایی روشن است.