عسل شیرین کننده غلیظ و چسبناکی است که زنبورها آن رابه طور طبیعی برای تغذیه خود می سازند. فرایند ساخت عسل زمانی آغاز می شود که زنبورها روی گلها می نشینند و شهد آنها را در دهان خود جمع می کنند.این شهد سپس با آنزیمهای ویژه ای در بزاق دهان زنبورها مخلوط می شود،یک فرایند کیمیایی که آن را به عسل تبدیل می کند.زنبورها عسل را به کندو می برند و آن را در سلولهای دیواره کندو ذخیره می کنند .

عسل به رنگهای سفید،کهربایی،قرمز،قهوه ای و حتی سیاه است.طعم و مزه آن بسته به نوع شهد گل متفاوت است.اکثر عسلهای موجود ازشهد گلهای شبدر،یونجه،خلنگ،گل ابریشم ساخته شده اند.عسل را می توان ازشهد گل آویشن و اسطوخودوس نیز به دست آورد.

تاریخچه

در دوران باستان عسل به عنوان غذا و دارو استفاده می شد.تاریخچه پرورش زنبوربه 700 سال قبل از میلاد می رسد.قرنها عسل به خاطر خواص شیرین فوق العاده و کیمیایی بودن،مقدس بوده.همچنین در جشنهای مذهبی به عنوان پیشکش به خدایان هدیه داده می شد.از عسل همچنین به منظور دارو و روغن پوست و مواستفاده می شد.سالها به علت قیمت گران آن از عسل فقط در آشپزی استفاده می کردند.

شهرت عسل تا قبل از کشف شکر تولید شده از نیشکرو چغندرقند ادامه داشت.پس از آن شکر مورد استقبال فراوانی قرار گرفت چون شیرین کننده ارزانی بود،به این ترتیب عسل جای خود را به شکر داد.از آن زمان به بعد از عسل به علت خواص دارویی و در قنادی ها استفاده می شود.

عسل

این مایع غنی و فوق العاده،محصولی اعجاز آمیزاز زنبورعسل است که قندی طبیعی وخوشمزه محسوب می شود. گرچه در تمام طول سال در دسترس می باشند ولی در پاییز و تابستان تازه تراند.

فرایند ساخت عسل زمانی آغاز می شود که زنبورها روی گلها می نشینند و شهد آنها را در دهان خود جمع می کنند.این شهد سپس با آنزیمهای ویژه ای در بزاق دهان زنبورها مخلوط شده و طی یک فرایند کیمیایی به عسل تبدیل می شوند.زنبورها عسل را به کندو می برند و آن را در سلولهای دیواره کندو ذخیره می کنند.

فواید عسل

به جز شهرت آن به عنوان شیرین کننده طبیعی مقوی،تحقیقی نشان داده است که ترکیب منحصر به فرد عسل به عنوان عامل ضد باکتری و آنتی اکسیدانت شناخته شده است.

عسل خام یک ماده ضد باکتری،ضد ویروس و ضد قارچ است.

مزایای بهداشتی عسل مانند دیگر موادغذایی به کیفیت آن بستگی دارد.اما در این مورد،وضعیت فرق می کند چون گرده ای که روی پای زنبورها جمع می شود با جابجایی زنبور از گیاهی روی گیاه دیگر منتقل می شود.در ضمن،فرآیند ساخت عسل بسیاری از فیتونیوترنهای موجود در عسل خام که در کندو ساخته می شود را از بین می برد.عسل خام مثلا حاوی مقدار کمی رزین یافت شده در پروپولیس است.پروپولیس یا چسب زنبوری،ترکیبی پیچیده از رزین ها و دیگر مواد است که زنبورهای عسل برای سفت کردن کندو استفاده می کنند و آن را از باکتری و دیگر میکروبها مصون نگه می دارد.رزین ها تنها بخش کوچکی از مواد مغذی گیاهی موجود در پروپولیس و عسل هستند..دیگر مواد مغذی گیاهی یافت شده در عسل و پروپولیس دارای خواص ضد سرطانی و ضد تومور هستند. این مواد شامل caffeic acid  methyl caffeate,phenylethyl caffeate,phenylethyl dimethylcaffeate هستند.تحقیقات نشان داده است که این مواد با کاهش فعالیت دو آنزیم به نام phosphatidylinositol-specific phospholipaseCوlipoxygenase از سرطان قولون در حیوانات جلوگیری می کنند.

با خوردن عسل فعالیتهای ورزشی را ارتقا داده و زخمها را التیام دهید.

عسل عمدتا به عنوان منبع انرژی مورد استفاده می گرفت،اما تحقیقات اخیر مصرف عسل به عنوان ergogenic aid (غذایی که کمک به بهبود فعالیتهای ورزشی می کند)و التیام دهنده زخم را امتحان کرده اند.دردوران المپیک های باستانی،ورزشکاران غذاهای خاصی مثل عسل و انجیر خشک می خورند تا نیروی ورزشی خود را بالا ببرند.اخیرا گروهی ازپژوهشگران تحقیق کرده اند که ورزشکاران از عسل به عنوان ergogenic aid استفاده می کنند.نگهداری غلظت قند خون بعد از تمرین با خوردن کربوهیدراتها قبل، طول و بعد از تمرین برای ذخیره گلیکوژن در ماهیچه ها اهمیت زیادی دارد.(گلیکوژن ترکیبی است که از قند ذخیره شده در آن برای سوختن در ماهیچه استفاده می شود)بنایراین ماهیچه انرژی لازم را داراست و ورزشکاربرای فعالیت مجدد آماده است.لازمه ذخیره گلیکوژن در ماهیچه وجود کربوهیدرات است که عسل منبع آن است.یکی از خواص دارویی عسل،التیام و بهبود زخم است.در گذشته از آن برای درمان زخم،سوختگی و جراحت استفاده می شد.عسل از دو قند به نام گلوکز و فروکتوز تشکیل شده است که آب را به خود جذب می کنند. عسل از داخل زخم، آب را جذب کرده و از بیرون آن را خشک میکند بنابراین مانع از رشد باکتری و قارچ می شود.(این دو میکروب در محیط مرطوب زنده می مانند).عسل خام حاوی آنزیمی به نام گلوکز اکسیداز است که هنگام ترکیب با آب، پروکسید هیدروژن،ضد عفونی کننده ملایم ،تولید می کند.

به علاوه آنزیمهای ویژه ای در عسل یافت شده است که به التیام زخم کمک می کنند،همچنین عسل حاوی آنتی اکسیدانتها و فلاونوئیدهاست که به عنوان عامل ضد باکتری عمل می کنند.یکی از این آنتی اکسیدانتها پینوسمبرین است که مختص عسل می باشد و مطالعاتی روی خواص ضد باکتری آن انجام شده است.عسل پاستوریزه نشده فعالیت ضد باکتری علیه استافیلوکوک اریس دارد،یک نوع باکتری که در محیط وجود داشته و باعث عفونت می شود، خصوصا در زخمهای باز.عسل همچنین مانع رشد Escherichia coli وcandida albicans می شود.عسلهای تیره، عسل گرفته شده از شهد گلهای گندم سیاه وتوپلو، حاوی مقادیر زیادی از آنتی اکسیدانتهاست و عسل خام و پرورده نشده حاوی مواد تقویت کننده است.

عسل برای افراد سالم و افرادی که کلسترول بالا یا دیابت نوع 2 دارند مفید است.

عسل سالمترین شیرین کننده برای افرادی است که دیابت نوع 2 یا کلسترول بالا دارند.عسل مصنوعی در بیماران با کلسترول بالا،میزان LDL کلسترول را افزایش می دهد اما عسل طبیعی، کلسترول کلی را 18% و LDL کلسترول 11% و پروتئین واکنش پذیرC را 75 % کاهش می دهد.

در بیماران دیابت نوع 2،عسل طبیعی باعث کاهش چشمگیر قند خون،دکستروز یا ساکروز (قند تصفیه شده)می شود.عسل همچنین حاوی ویتامین B2 و ویتامین B6 ،آهن و منگنز است.بنابراین با خوردن یک قاشق عسل در روز نیاز دارویی شما را کاهش می دهد.

چگونه انتخاب وذخیره کنیم.

عسل را به صورت فله یا در ظرفهای مخصوصی می فروشند که معمولا پاستوریزه است.البته عسل خام را می توانید در مزارع نیز تهیه کنید،عسل خام پاستوریزه،تصفیه شده نیست.عسلی را خریداری کنید که 100 درصد خالص باشد.عسلهای ویژه از شهد گلهایی مثل آویشن و اسطوخودوس ساخته می شوند.به یاد داشته باشید که عسل تیره تر،طعم بیشتری دارد.

فراخوان اولین همایش ملیِ محصولات و فرآورده های زنبور عسل محورهای همایش: · زیست فنآوری و روشهای نوین در مدیریت پرورش و تولید محصولات زنبورعسل · روشهای استحصال عسل و سایر فرآورده های ارگانیک در زنبور عسل · فرآوری محصولات زنبور عسل · خصوصیات بیولوژیکی و دارویی فرآورده های زنبورعسل · کاربرد محصولات کندو در صنایع غذایی، بهداشتی و دارویی · نقش صنعت زنبورداری در توسعه پایدار کشاورزی · زنبورداری تفریحی و تاثیر آن در روح و روان · شیوه های آموزش و تبلیغات موثر در ارتقاء فرهنگ مصرف فرآورده های زنبورعسل · سند چشم انداز 1404 و سهم زنبورداری در ارتقاء اقتصادی خانوارهای روستایی برگزار کنندگان: · انجمن زنبورعسل ایران · اتحادیه زنبورداران استان آذربایجان شرقی شرکت زیست فنآوران زنبورعسل تبریز · موسسه انتشاراتی مهر ایمان حمایت کنندگان: استانداری آذربایجان شرقی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز دانشگاه آزاد اسلامی واحد شبستر اتحادیه زنبورداران آذربایجان شرقی بانک کشاورزی (سرپرستی آذربایجان شرقی) اداره کل دامپزشکی آذربایجان شرقی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی موسسه تحقیقات علوم دامی کشور سازمان نظام مهندسی کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی پارک علم و فنآوری آذربایجان شرقی کارگاههای آموزشی: زنبوردرمانی کنترل کیفیت محصولات زنبورعسل مدیریت کلنی ها برای تولید عسل روشهای تولید ژله رویال، گرده، زهر و بره موم زمان برگزاری: 27و 28 بهمن 1390 مکان برگزاری: تبریز- مجتمع فرهنگی و تفریحی پتروشیمی مهلت ارسال مقالات: در اطلاعیه بعدی اعلام می گردد دبیرخانه همایش: تبریز- تبریز، خیابان آزادی، نبش گلگشت، پارک علم و فنآوری آذربایجان شرقی، مرکز رشد، سایت عصر انقلاب، واحد 336. تلفاکس: 4265041-0411 سایت خبری: www.newbeekeeping.blogfa.com ایمیل برای دریافت مقالات: honeybeeseminar@gmail.com

نخستین نکته‌ای که هر پرورش‌دهنده زنبور عسل باید بداند، انواع زنبور و محتویات کندو است. پرورش‌دهندگان سنتی زنبور عسل که معمولا از دوران کودکی در کنار پدر خانواده با این کار آشنا می‌شوند، می‌دانند در کندو چه زنبورهایی زندگی می‌کنند و مواد اولیه ساخت عسل از کجا می‌آید، اما کسی که می‌خواهد تازه با کندو و عسل آشنا شود، باید بداند چه نوع زنبورهایی چه کارهایی را بر‌عهده دارند و اصلا چرا باید به عسل این همه اهمیت بدهند.

واقعیت این است که در کندوی زنبور عسل، چندان تناسبی بین فعالیت زنبورها و پاداشی که می‌گیرند وجود ندارد! در کندو 3 نوع زنبور کارگر، نر و ملکه زندگی می‌کنند. ملکه معمولا مادر تمامی زنبورهای کندو است. مهم‌ترین وظیفه ملکه تخم‌گذاری است. او خرطوم توانایی برای جمع‌آوری شهد گل‌ها ندارد و می‌تواند بیشتر از 5 سال زنده بماند. در زنبورداری تجاری به‌علت کاهش تخم‌ریزی ملکه از سال دوم زندگی به بعد، بیش از 2 سال از یک ملکه استفاده نمی‌شود. زنبورهای نر در کندو تنها وظیفه بارور کردن ملکه را دارند. آنها هم توانایی جمع‌آوری شهد و گرده را ندارند و تنها ?? روز زنده می‌مانند. جنسیت زنبورهای کارگر هم مانند ملکه، ماده است. در یک کندوی قوی با بیش از ?? قاب، حدود ?? هزار زنبور کارگر وجود دارد. زنبورهای کارگر با این‌که ماده هستند، توانایی بارور شدن ندارند.

سرزمین اولیه زنبور عسل قسمت‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری آفریقا بوده است، اما امروزه در تمام نقاط دنیا به جز مناطق قطبی زندگی می‌کند. تا قرن 16 میلادی زنبور عسل منحصر به دنیای قدیم یعنی آسیا، آفریقا و اروپا بوده است. نخستین فسیل زنبور حدود 40 میلیون سال عمر دارد. زنبور عسل در کندوهای طبیعی در شکاف کوه‌ها و تنه خالی درختان زندگی می‌کرد و بشر اولیه هم از همین کندوهای طبیعی برای به‌دست آوردن عسل استفاده می‌کرد. هنوز هم گاهی در شمال کشور از این نوع کندوها استفاده می‌شود.

اما به‌تدریج زنبورداری پیشرفت کرد و به جایی رسید که کندوهای امروزی ساخته شدند و به این ترتیب از هر کندو عسل بیشتری تولید شد. عسلی را که زنبورها تولید می‌کنند می‌توان به چند نوع تقسیم کرد: یک نوع عسل، سمی است که از شهد گل‌های خاصی تولید می‌شود و انسان را مسموم می‌کند. این عسل برای خود زنبورها سمی نیست، اما قابل استفاده برای انسان نیست. عسلی که این روزها مورد استفاده انسان‌ها قرار می‌گیرد، عسل طبیعی است. البته متخصصان پرورش زنبور عسل، عسلی را طبیعی می‌دانند که از شهد گل‌های طبیعی در زنبورستان‌ها به‌دست آمده باشد نه از دادن آب و شکر به زنبورها. عسلی که از شهد گل‌ها به دست آمده باشد، کیفیتی 10 برابر کیفیت عسل حاصل از آب و شکر خوردن زنبورها دارد.

عسل طبیعی خواص بسیار زیاد خوراکی و آرایشی دارد. بسیاری از مواد آرایشی و داروهای پوستی از عسل به دست می‌آید. عسل، ماده غذایی بسیار غنی و انرژی‌بخشی است که حدود ?? درصد از وزن آن از قندهای ساده ساخته شده و هر??? گرم آن ??? کالری تولید می‌کند. این قندهای ساده به سرعت جذب می‌شوند و اثر انرژی‌بخشی خود را آشکار می‌کنند. همچنین عسل دارای ویتامین‌های متعددی از قبیل تیامین، ریبوفلاوین، پیریدوکسین و ویتامین کا است. از نظر فیزیکی، عسل اثر ضد‌باکتریایی دارد و از قدیم، انسان از خاصیت ضد‌میکروبی آن در درمان ناراحتی‌های پوستی از قبیل زخم‌ها و سوختگی‌ها استفاده کرده است. عسل را در درمان بیماری‌های دستگاه تنفسی و عفونت‌های ناحیه حلق هم به کار می‌برند. عسل برای بهتر شدن ناراحتی‌های قلبی، رفع اسهال و کمک به بیماران دیابتی نیز بسیار مؤثر است. اثرات ضد‌سرفه و خلط‌آور عسل هم به توانایی آن در رقیق کردن ترشحات راه‌های هوایی و بهبود عملکرد سلول‌های پوششی دستگاه تنفسی مربوط می‌شود.